‹ Quay lại

Vượt qua mặc cảm: Nâng cao sự tự tin cho học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới

A Lưới, mảnh đất ẩn mình giữa đại ngàn Trường Sơn của tỉnh Thừa Thiên Huế, nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và bản sắc văn hóa độc đáo của cộng đồng các dân tộc thiểu số như Pa Cô, Tà Ôi, Kà Tu, và Pa Hi. Nơi đây không chỉ có những phong tục tập quán lâu đời, những lễ hội truyền thống đặc sắc mà còn là nơi sinh sống của những con người chân chất, giàu lòng yêu nước. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị văn hóa đáng tự hào ấy, một vấn đề âm thầm tồn tại và ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ, đó chính là sự tự ti ở học sinh dân tộc thiểu số. Bài viết này sẽ đi sâu vào thực trạng, phân tích các yếu tố tác động, hậu quả, nỗ lực hỗ trợ, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm khơi dậy sự tự tin, giúp các em vươn lên trong học tập và cuộc sống.

A Lưới: Góc nhìn kinh tế, xã hội và giáo dục

A Lưới từng là một trong những huyện nghèo của cả nước. Tuy nhiên, tin vui đã đến khi huyện chính thức được công nhận thoát khỏi danh sách các huyện nghèo vào năm 2024. Đây là kết quả của những nỗ lực không ngừng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tập trung vào các lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp và du lịch. Mặc dù đã có những bước tiến đáng kể, nhưng theo số liệu thống kê, tỷ lệ hộ nghèo tại A Lưới vẫn còn khá cao, với gần 50% vào đầu năm 2022. Điều này cho thấy, dù đã thoát nghèo, nhưng nhiều gia đình, đặc biệt là các hộ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm phần lớn dân số của huyện, vẫn còn đối mặt với những khó khăn kinh tế, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và sự phát triển của con em họ. Thu nhập bình quân đầu người đã có sự cải thiện, nhưng xuất phát điểm thấp cho thấy sự chênh lệch về kinh tế có thể vẫn còn tồn tại trong cộng đồng.

Về giáo dục, mạng lưới trường học tại A Lưới đã được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho con em các dân tộc thiểu số được đến trường. Tuy nhiên, phần lớn học sinh đều xuất thân từ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, dẫn đến những thiệt thòi nhất định trong điều kiện học tập. Nhiều em, đặc biệt trong thời gian nghỉ hè, phải phụ giúp gia đình làm nương rẫy, đôi khi quên cả ngày tựu trường. Đội ngũ giáo viên ở vùng sâu vùng xa cũng gặp không ít thách thức, từ rào cản ngôn ngữ đến điều kiện sống khó khăn. Bên cạnh đó, ngành giáo dục huyện cũng đang nỗ lực nâng cao chất lượng dạy và học, triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới và tăng cường tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số. Mặc dù vậy, tình trạng thiếu thốn về cơ sở vật chất và nguồn lực giáo dục vẫn còn tồn tại ở một số trường học.

Những "hòn đá tảng" cản trở sự tự tin
Sự tự tin của học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó rào cản ngôn ngữ là một trong những trở ngại lớn nhất. Đối với nhiều em, tiếng mẹ đẻ không phải là tiếng Việt, ngôn ngữ chính được sử dụng trong giảng dạy. Dù đã có những nỗ lực trong việc dạy và học tiếng dân tộc thiểu số, nhưng tiếng Việt vẫn là ngôn ngữ chủ đạo trong trường học. Điều này có thể gây khó khăn cho các em trong việc hiểu bài, tham gia vào các hoạt động trên lớp và xây dựng mối quan hệ với bạn bè, thầy cô giáo không nói tiếng của các em. Việc không thể giao tiếp hiệu quả có thể dẫn đến cảm giác tụt hậu và thiếu tự tin.

Khác biệt văn hóa cũng là một yếu tố quan trọng. A Lưới là nơi hội tụ nhiều bản sắc văn hóa độc đáo của các dân tộc thiểu số. Những phong tục, tập quán truyền thống có thể khác biệt so với văn hóa chủ đạo, đôi khi dẫn đến những hiểu lầm hoặc cảm giác khác biệt. Mặc dù đã có nhiều hoạt động bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc thiểu số, nhưng học sinh vẫn có thể cảm thấy sự khác biệt giữa văn hóa gia đình và môi trường học đường. Những định kiến tiêu cực hoặc sự thiếu hiểu biết từ giáo viên và bạn bè về nền văn hóa của các em cũng có thể góp phần tạo ra cảm giác bị cô lập và giảm lòng tự trọng.

Tình trạng thiếu thốn về cơ sở vật chất và nguồn lực giáo dục cũng tác động không nhỏ đến sự tự tin của học sinh. Nhiều trường học ở A Lưới, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa, còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và tài liệu học tập. Sự thiếu thốn này có thể tạo ra một môi trường học tập kém hấp dẫn và ít hỗ trợ so với các trường ở khu vực phát triển hơn. Học sinh có thể cảm thấy bất lợi so với bạn bè ở những nơi khác, dẫn đến cảm giác tự ti về khả năng của bản thân. Điều kiện sống khó khăn của một số học sinh cũng có thể ảnh hưởng đến sự tập trung và sự tự tin trong học tập.
Hậu quả của sự tự ti

Sự tự ti có thể gây ra những hậu quả tiêu cực đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới. Trước hết, nó ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập. Những học sinh thiếu tự tin thường ngại tham gia vào các hoạt động trên lớp, đặt câu hỏi hoặc đối mặt với những nhiệm vụ khó khăn. Cảm giác không đủ năng lực có thể làm giảm động lực và nỗ lực học tập, dẫn đến kết quả học tập kém hơn. Sự bất lợi ban đầu do rào cản ngôn ngữ và các yếu tố khác, cộng với sự tự ti, có thể tạo ra một vòng luẩn quẩn của sự tụt hậu trong học tập. Nghiên cứu cũng cho thấy sinh viên dân tộc thiểu số có thể gặp nhiều khó khăn hơn trong việc thích ứng với môi trường đại học.

Sự tự ti cũng tác động đến sự hòa nhập xã hội của học sinh. Các em có thể gặp khó khăn trong việc xây dựng mối quan hệ với bạn bè, đặc biệt nếu cảm thấy khác biệt về ngôn ngữ hoặc văn hóa. Các em có xu hướng thu mình lại hoặc cảm thấy bị cô lập. Những định kiến tiêu cực hoặc sự kỳ thị từ người khác có thể làm trầm trọng thêm cảm giác bị loại trừ và giảm lòng tự trọng. Sự thiếu tự tin có thể cản trở các em tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, các câu lạc bộ và các sự kiện xã hội khác, hạn chế cơ hội giao lưu và phát triển kỹ năng xã hội.

Cuối cùng, sự tự ti có thể ảnh hưởng đến định hướng tương lai của học sinh. Những em thiếu tự tin có thể có những kỳ vọng thấp hơn về tương lai học vấn và nghề nghiệp của mình. Các em có thể ít có khả năng theo đuổi những cơ hội hoặc tin vào khả năng đạt được mục tiêu của mình. Điều này có thể hạn chế triển vọng tương lai và góp phần duy trì sự bất bình đẳng về kinh tế - xã hội. Sự thiếu tự tin có thể khiến các em ngại thử thách bản thân hoặc theo đuổi những ước mơ lớn hơn.

Nỗ lực hỗ trợ và những tín hiệu tích cực

Nhận thức được những khó khăn mà học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới gặp phải, nhiều chương trình và dự án hỗ trợ giáo dục đã được triển khai. Các sáng kiến này bao gồm hỗ trợ tài chính, cung cấp đồ dùng học tập. Chương trình "Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng bước em đến trường" là một ví dụ điển hình, cung cấp hỗ trợ về vật chất và tinh thần cho các em học sinh ở vùng biên giới. Các nỗ lực vận động học sinh đến trường và đảm bảo các em có đủ nguồn lực cần thiết cũng được chú trọng. Chính phủ và các tổ chức cũng đầu tư vào cơ sở hạ tầng và trang thiết bị để cải thiện điều kiện học tập. Nhiều tổ chức và cá nhân đã trao tặng học bổng và các hình thức hỗ trợ khác. Bên cạnh đó, các chương trình tăng cường tiếng Việt cũng được triển khai.

Một số chương trình, như "Nâng bước em tới trường", đã cho thấy những đóng góp tích cực vào nhận thức và kết quả học tập của học sinh. Việc tăng cường tiếng Việt giúp các em giao tiếp và tham gia vào các hoạt động ở trường tốt hơn, từ đó có thể gián tiếp nâng cao sự tự tin. Việc cung cấp nguồn lực và hỗ trợ tài chính cũng giúp giảm bớt gánh nặng cho gia đình và học sinh, có khả năng làm tăng cảm giác được coi trọng và giảm bớt cảm giác thua thiệt. Tuy nhiên, cần có những đánh giá toàn diện hơn về tác động lâu dài của các chương trình này đến sự tự tin của học sinh.
Lời khuyên từ chuyên gia

Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đều nhận thấy tầm quan trọng của việc nâng cao sự tự tin cho học sinh dân tộc thiểu số. Nghiên cứu về đặc điểm tâm lý của học sinh dân tộc thiểu số cho thấy cần có những phương pháp tiếp cận phù hợp để hỗ trợ các em. Các chuyên gia nhấn mạnh sự cần thiết của việc tạo ra một môi trường học đường hỗ trợ và hòa nhập, nơi các em cảm thấy được tôn trọng và an toàn để thể hiện bản thân. Việc củng cố kỹ năng tiếng Việt được xem là một yếu tố quan trọng để cải thiện kết quả học tập và sự tự tin. Bên cạnh đó, việc phát triển các kỹ năng mềm và kỹ năng sống cũng giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp và giải quyết vấn đề. Vai trò của bản sắc văn hóa trong việc xây dựng sự tự tin cũng được đề cao. Các chuyên gia cũng khuyến nghị tăng cường tư vấn tâm lý học đường để hỗ trợ các em giải quyết những vấn đề tâm lý có thể ảnh hưởng đến sự tự tin. Sự giao tiếp rõ ràng và hỗ trợ từ giáo viên cũng đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng sự tự tin cho học sinh.
Giải pháp và kiến nghị

Để giải quyết vấn đề sự tự ti của học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới, cần có một cách tiếp cận toàn diện và đa chiều. Trước hết, cần tăng cường hỗ trợ ngôn ngữ một cách nhạy bén về văn hóa, thông qua các chương trình song ngữ hoặc hỗ trợ tiếng Việt chuyên biệt, đồng thời coi trọng và sử dụng tiếng mẹ đẻ của các em trong môi trường học đường. Thứ hai, cần thúc đẩy sự hiểu biết và hòa nhập văn hóa bằng cách tích hợp văn hóa của các dân tộc thiểu số vào chương trình học, tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa và mời cộng đồng tham gia vào các hoạt động của trường. Thứ ba, cần ưu tiên đầu tư vào cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các trường học ở A Lưới, đảm bảo một môi trường học tập chất lượng và đầy đủ tiện nghi. Thứ tư, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên về kiến thức văn hóa, phương pháp giảng dạy phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số và kỹ năng xây dựng môi trường học tập tích cực. Thứ năm, cần triển khai các chương trình tư vấn tâm lý và hỗ trợ tinh thần tại trường học để giúp các em giải quyết những vấn đề cá nhân và xây dựng sự tự tin. Thứ sáu, cần tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng vào quá trình giáo dục, tạo ra một hệ thống hỗ trợ thống nhất cho học sinh. Cuối cùng, cần lồng ghép các hoạt động xây dựng sự tự tin vào chương trình học và các hoạt động ngoại khóa, khuyến khích các em thể hiện bản thân, đảm nhận vai trò lãnh đạo và trải nghiệm thành công.
Kết luận

Sự tự tin là một yếu tố then chốt cho sự phát triển toàn diện của mỗi học sinh. Đối với học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới, việc vượt qua những rào cản về ngôn ngữ, văn hóa và điều kiện kinh tế để xây dựng sự tự tin là vô cùng quan trọng. Những nỗ lực hỗ trợ hiện tại đang mang lại những tín hiệu tích cực, nhưng vẫn cần một sự chung tay và phối hợp chặt chẽ hơn nữa từ phía nhà trường, gia đình, cộng đồng và các nhà hoạch định chính sách. Bằng cách tạo ra một môi trường học tập tôn trọng, hỗ trợ và trao quyền, chúng ta có thể giúp học sinh dân tộc thiểu số tại A Lưới phát huy hết tiềm năng của mình, tự tin bước vào tương lai và đóng góp vào sự phát triển của quê hương và đất nước. Đầu tư vào sự tự tin của các em chính là đầu tư vào tương lai của A Lưới và Việt Nam.